Η έκδοση ακάλυπτης επιταγής. Τα δικαιώματα του κομιστή και η άμυνα του εκδότη της επιταγής.

Η έκδοση ακάλυπτης επιταγής. Τα δικαιώματα του κομιστή και η άμυνα του εκδότη της επιταγής.

Επιταγή και ακάλυπτη επιταγή?

Η τραπεζική επιταγή είναι έγγραφο το οποίο συντάσσεται με ορισμένο εκ του νόμου διαγραφόμενο τύπο (άρθρο 1 Ν. 5960/1933), με το οποίο κάποιο πρόσωπο, (εκδότης), δίνει εντολή σε τράπεζα (πληρωτή), όπως καταβάλλει ορισμένο χρηματικό ποσό  άμα τη εμφανίσει του εγγράφου στον δια του εγγράφου νομιμοποιούμενο προς είσπραξη (κομιστή). Μετά από συμφωνία του εκδότη και του λήπτη για συμπλήρωση των συγκεκριμένων στοιχείων αργότερα, η επιταγή μπορεί να εκδοθεί χωρίς να αναφέρει κάποια από τα ανωτέρω κατ’ άρθρο 1 στοιχεία. Η επιταγή αυτή λέγεται «λευκή» ενώ αν λείπει κάποια από τις προϋποθέσεις εγκυρότητας, πέραν των συμφωνημένων για «λευκή» επιταγή, η επιταγή είναι άκυρη. Ο κομιστής μπορεί να μεταβιβάσει σε τρίτο πρόσωπο την απαίτησή του από την επιταγή, συχνότερα με οπισθογράφηση. Ο καθού η οπισθογράφηση γίνεται νέος κομιστής της επιταγής.

Σύμφωνα με το άρθρο 29 παρ. 4 του Ν. 5960/1933, η επιταγή έχει οκτώ (8) ημέρες προθεσμία προς εμφάνιση στην τράπεζα από την ημέρα που αναγράφεται ως χρονολογία έκδοσης. Εφόσον υφίστανται διαθέσιμα κεφάλαια στον λογαριασμό του εκδότη, ο κομιστής παραδίδει την επιταγή στην τράπεζα και αναλαμβάνει το ποσό. Αν δεν υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια στον λογαριασμό του εκδότη, η επιταγή δεν θα πληρωθεί, θα σφραγιστεί, και ο κομιστής μπορεί να στραφεί προς πληρωμή κατά του εκδότη, των οπισθογράφων και των τριτεγγυητών. Η εμφάνιση γίνεται μόνο σε εργάσιμη ημέρα και η προθεσμία των οκτώ (8) ημερών παρατείνεται στην επόμενη εργάσιμο αν η τελευταία μέρα εμφάνισης είναι νόμιμη εορτάσιμη (Κυριακή, ημέρες πλήρους αργίας Δημόσιων Υπηρεσιών ή Τραπεζών)

Η προθεσμία εμφάνισης παρατείνεται και όταν αυτή εμποδίζεται λόγω ανυπέρβλητου κωλύματος, ανωτέρας βίας ή διάταξης νόμου οποιουδήποτε κράτους και σε περίπτωση που η ανωτέρα βία διαρκεί περισσότερες από(δεκαπέντε (15) ημέρες από την ημέρα που ο κομιστής ειδοποίησε τον οπισθογράφο του περί της ανωτέρας βίας, μπορεί να ασκήσει αναγωγή και χωρίς την εμφάνιση, χωρίς την ύπαρξη σχετικής βεβαίωσης περί μη πληρωμής και χωρίς τη σύνταξη διαμαρτυρικού. Καθαρώς προσωπικά γεγονότα του κομιστή ή του εντολοδόχου προς εμφάνιση της επιταγής ή σύνταξη βεβαίωσης δεν αποτελούν ανωτέρα βία (άρθρο 48 παρ. 5 Ν. 5960/1933).

Σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης εμφάνισης, η επιταγή καθίσταται πλέον άκυρη (κατά μερίδα της νομολογίας), ο κομιστής χάνει τα αναγωγικά του δικαιώματα και ο εκδότης αποκτά δικαίωμα να ανακαλέσει την επιταγή ενώ εφόσον έχει υπάρξει περαιτέρω οπισθογράφηση της επιταγής αυτή έχει πλέον θέση εκχώρησης (455 ΑΚ).

Δικαιώματα του κομιστή ακάλυπτης επιταγής

Αν στον λογαριασμό του εκδότη δεν υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια όταν ο κομιστής εμφανίσει την επιταγή (ακάλυπτη), η τράπεζα υποχρεούται να βεβαιώσει τη μη πληρωμή της επιταγής. Η βεβαίωση αυτή γίνεται συνήθως με σφραγίδα, η δε σφράγιση γίνεται είτε στο σώμα της επιταγής είτε σε ξεχωριστό έγγραφο, και σημειώνεται η ημέρα εμφάνισης της επιταγής. Στη βεβαίωση περιλαμβάνεται και η εξουσιοδότηση από τη μια τράπεζα στην άλλη, όταν η τράπεζα που πρόκειται να σφραγίσει την επιταγή είναι διαφορετική από την πληρώτρια (άρ.88 παρ.1 Ν.1969/1991), ενώ η Τράπεζα πρέπει να αναγγείλει τον εκδότη της ακάλυπτης επιταγής στον Τειρεσία.. Σε περίπτωση έκδοσης επιταγής χωρίς να υπάρχουν τα αντίστοιχα διαθέσιμα κεφάλαια του εκδότη της, στοιχειοθετείται αστικό και ποινικό αδίκημα.

Η έκδοση ακάλυπτης επιταγής αποτελεί ποινικό αδίκημα προβλεπόμενο στο άρθρο 79 του Ν. 5960/1933 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. Ο κομιστής έχει δικαίωμα να καταθέσει έγκληση κατά του εκδότη, η οποία πρέπει να υποβληθεί εντός 3 μηνών από την ημερομηνία που ο κομιστής έλαβε γνώση και επιβάλλονται ποινές φυλάκισης από 3 μήνες έως 5 έτη.

Περαιτέρω, ο κομιστής έχει δικαίωμα να απαιτήσει το ποσό της επιταγής από τον εκδότη, τους τυχόν οπισθογράφους, που έθεσαν την υπογραφή τους πριν τον κομιστή. Το ποσό αυτό μπορεί να το διεκδικήσει με διαταγή πληρωμής ή με αγωγή.

Παράλληλα, ο κομιστής μπορεί να ασκήσει αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατά των ως άνω οφειλετών ζητώντας συντηρητική κατάσχεση και να προλάβει τυχόν μεταβίβαση κάθε κινητής και ακίνητης περιουσίας.

Επίσης, ο κομιστής έχει δικαίωμα να διεκδικήσει αποζημίωση λόγω αδικοπραξίας. Στο άρθρο 79 Ν.5960/1933 σε συνδυασμό με τα άρθρα 914, 297 και 298 ΑΚ, μπορεί να στηριχθεί αγωγή αποζημιώσεως αναφορικά με κάθε περαιτέρω ζημία του κομιστή που μπορεί να αποδειχθεί. Τα απαραίτητα δε στοιχεία της αγωγής αποζημιώσεως εξ αδικοπραξίας αντικειμενικά είναι: α) η έκδοση τυπικά έγκυρης επιταγής, δηλαδή η συμπλήρωση επί του εντύπου της επιταγής των στοιχείων που προβλέπει ο νόμος, β) υπογραφή του εκδότη, αδιάφορα αν η επιταγή εκδίδεται για ατομικό του χρέος και σύρεται επί προσωπικού του λογαριασμού ή για χρέος άλλου ή εταιρείας, που εκπροσωπείται από αυτόν και σύρεται επί λογαριασμού του άλλου ή της εταιρείας, γ) η μη ύπαρξη διαθέσιμων κεφαλαίων του εκδότη στον πληρωτή της επιταγής, ελλείψει αντικρύσματος, κατά τον χρόνο εκδόσεως και οπωσδήποτε κατά τον χρόνο εμφανίσεως της επιταγής προς πληρωμή, δ) η εμπρόθεσμη εμφάνιση της επιταγής προς πληρωμή και η μη πληρωμή της επιταγής εντός της νομίμου προθεσμίας των 8 ημερών (άρθρο 29 Ν.5960/1933) προς εμφάνισή της στην πληρώτρια τράπεζα, ε) η από τη μη πληρωμή της επιταγής πρόκληση ζημίας στον κομιστή της, χωρίς να επηρεάζεται το αξιόποινο από λόγους που ανάγονται στην υποκείμενη αιτία, στ) η ύπαρξη ζημίας του δικαιούχου, η οποία προκαλείται υπαίτια με την έκδοση της επιταγής και ζ) ο αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της ζημίας και της παράνομης και ζημιογόνου συμπεριφοράς του εκδότη, ώστε να δικαιούται ο κομιστής να ζητήσει με αγωγή εξ αδικοπραξίας την καταβολή πλήρους αποζημίωσης.

Υποκειμενικά απαιτείται η υπαιτιότητα του εκδότη, ήτοι ότι αυτός εξέδωσε την επιταγή καίτοι γνώριζε ότι δεν έχει διαθέσιμα κεφάλαια, ενόψει του ότι η επιταγή ενσωματώνει χρηματική αξία και αποτελεί μέσο πληρωμής προς διευκόλυνση κυρίως των εμπορικών συναλλαγών. Για τη θεμελίωση της αγωγής από αδικοπραξία, πρέπει ο ενάγων να επικαλεσθεί ότι ο εκδότης-εναγόμενος εξέδωσε την επιταγή αυτή δόλια, δηλ. ενώ γνώριζε ότι δεν είχε τα διαθέσιμα κεφάλαια στην πληρώτρια τράπεζα κατά τον χρόνο έκδοσης και εμπρόθεσμης εμφάνισης προς πληρωμή, ήτοι γνώση και θέληση για την έκδοση επιταγής που είναι ακάλυπτη, αποδεχόμενος ο εκδότης το ενδεχόμενο έστω αυτό, χωρίς να επηρεάζεται το αξιόποινο της πράξης του από λόγους αναγόμενους στην αιτία έκδοσης και μεταβίβασης της ακάλυπτης επιταγής. 

Επιπλέον, ο εκδότης της ακάλυπτης επιταγής είναι υποχρεωμένος, κατά τις διατάξεις περί αδικοπραξιών, σε αποζημίωση του κομιστή, κι αν ακόμη η επιταγή είναι μεταχρονολογημένη, δηλαδή αν η ημερομηνία έκδοσης είναι μεταγενέστερη από την ημέρα που εκδόθηκε πραγματικά. Επί μεταχρονολογημένης επιταγής κρίσιμος χρόνος για τη γνώση του εκδότη ότι είναι ακάλυπτη η επιταγή λόγω μη υπάρξεως διαθεσίμων κεφαλαίων, είναι εκείνος κατά  τον οποίο πράγματι εκδόθηκε η επιταγή.

Περαιτέρω, επί εκδόσεως ακάλυπτης επιταγής στο όνομα νομικού προσώπου ο υπογράψας ως νόμιμος εκπρόσωπός, διευθύνων σύμβουλος ή άλλο μέλος του ΔΣ, ευθύνεται και ο ίδιος από αδικοπραξία. Ο εκδότης-όργανο του νομικού προσώπου καθίσταται υπεύθυνος του αδικήματος του άρθρου 79 του Ν.5960/1933 και προκαλεί αιτιωδώς ισόποση ζημία στον δικαιούχο της επιταγής κατά το ποσό αυτής, για την οποία ενέχεται και προσωπικώς, εφόσον η έκδοση της ακάλυπτης επιταγής έλαβε χώρα κατά την άσκηση των καθηκόντων που του είχαν ανατεθεί, και παράγει υποχρέωση προς αποζημίωση, ενώ το υπαίτιο πρόσωπο ενέχεται επιπλέον σε ολόκληρο με το νομικό πρόσωπο και ανεξαρτήτως αυτού. Ως όργανα δε του νομικού προσώπου νοούνται όχι μόνο τα πρόσωπα που διοικούν το νομικό πρόσωπο, αλλά και εκείνα των οποίων οι εξουσίες συναλλαγής με τρίτους προσδιορίζονται στο καταστατικό, τη συστατική πράξη και τον κανονισμό λειτουργίας του νομικού προσώπου ακόμη και όταν τα πρόσωπα αυτά δεν μετέχουν στη δι­οίκηση του τελευταίου. Ασκώντας δε την αξίωση προς αποζημίωση κατά τις περί αδικοπραξιών διατάξεις, παρέχεται στον κομιστή της επιταγής η ευχέρεια να σωρεύσει ταυτόχρονα και αίτημα προσωπικής κράτησης κατά του εναγομένου εκδότη της ακάλυπτης επιταγής, εφόσον αυτός είναι υπαίτιος και με γνώση εξέδωσε την ακάλυπτη επιταγή. Επί εκδόσεως ακάλυπτης μεταχρονολογημένης επιταγής στο όνομα εταιρίας, δράστης του αδικήματος του άρθρου 79 παρ. 1 ν. 5960/1933, σε περίπτωση που μεσολάβησε αλλαγή του νόμιμου εκπροσώπου της, είναι ο εκπρόσωπος της εταιρίας που υπέγραψε αυτή κατά τον πραγματικό χρόνο εκδόσεώς της. Όχι αυτός που την εκπροσωπούσε κατά το χρόνο εκδόσεως που αναγράφεται στη μεταχρονολογημένη επιταγή ή κατά το χρόνο εμφανίσεως της επιταγής προς πληρωμή.

Άμυνα του εκδότη ακάλυπτης επιταγής

Οι υπερασπιστικοί ισχυρισμοί που μπορούν να προβληθούν από μεριάς του εκδότη ακάλυπτης επιταγής αφορούν τόσο το κύρος και τον χρόνο εμφάνισης της επιταγής, όσο και την κίνηση της δίωξης αλλά και την ίδια την φύση της αξίωσης. Έτσι κλασσικοί ισχυρισμοί του εκδότη είναι η μη νομότυπη υποβολή της έγκλησης, η εκπρόθεσμη υποβολή της έγκλησης, η ακυρότητα της επιταγής, η εκπρόθεσμη σφράγισή της, η πλαστογραφία ή η θέση από τρίτο πρόσωπο υπογραφής, η ακυρότητα της ποινικής δίωξης, η έλλειψη δόλου, η πλάνη, η πτώχευση του εκδότη, η συμφωνία εξυγίανσης, η παραγραφή της αξίωσης για την οποία εκδόθηκε η επιταγή κλπ.

Διαβάστε επίσης: Η διαταγή πληρωμής και η άμυνα του οφειλέτη.

Οι συναλλαγές της Α.Ε. με τα συνδεδεμένα μέρη της. Οι απαγορεύσεις, οι εξαιρέσεις και η διαδικασία αδειοδότησης για συναλλαγές της εταιρείας με συνδεδεμένα μέρη.

Κατάσχεση εις χείρας Τρίτου. Έννοια και προυποθέσεις.

Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με την υπόθεσή σας, επικοινωνήστε μαζί μας και εξειδικευμένοι δικηγόροι με εμπειρία, θα αναλάβουν να σας παρέχουν τις κατάλληλες νομικές συμβουλές. Δικηγορικά γραφεία στην Αθήνα και την Καβάλα. Δυνατότητα απομακρυσμένου ραντεβού. Παράσταση σε όλη την Ελλάδα.