Αφαίρεση της γονικής μέριμνας, κατ’ άρ.1532 ΑΚ, και λόγοι αφαίρεσης. Αφαίρεση γονικής μέριμνας από τη μητέρα και ανάθεση αποκλειστικά στον πατέρα [ΜΠρΠατρών 276/2023].

Αφαίρεση της γονικής μέριμνας, κατ’ άρ.1532 ΑΚ, και λόγοι αφαίρεσης. Αφαίρεση γονικής μέριμνας από τη μητέρα και ανάθεση αποκλειστικά στον πατέρα [ΜΠρΠατρών 276/2023].

Η διάταξη του άρθρου 1532 ΑΚ ορίζει ότι «αν ο πατέρας ή η μητέρα παραβαίνουν τα καθήκοντα που τους επιβάλλει το λειτούργημα τους για την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου ή τη διοίκηση της περιουσίας του ή αν ασκούν το λειτούργημα καταχρηστικά ή δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σ’ αυτό, το δικαστήριο εφόσον το ζητήσουν ο άλλος γονέας ή οι πλησιέστεροι συγγενείς του τέκνου ή ο Εισαγγελέας μπορεί να διατάξει οποιοδήποτε πρόσφορο μέτρο. Το δικαστήριο μπορεί ιδίως να αφαιρέσει από τον ένα γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας ολικά ή μερικά και να την αναθέσει αποκλειστικά στον άλλο ή αν συντρέχουν και στο πρόσωπο αυτού οι προϋποθέσεις της προηγούμενης παραγράφου να αναθέσει την επιμέλεια του τέκνου ολικά ή μερικά σε τρίτο ή να διορίσει επίτροπο».

Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, οι περιπτώσεις κακής άσκησης της γονικής μέριμνας ή της επιμέλειας του ανηλίκου που ενδιαφέρει τη δημόσια τάξη και το κοινωνικό συμφέρον γενικότερα είναι: α) η παράβαση των καθηκόντων των γονέων, β) η καταχρηστική άσκηση του λειτουργήματός τους, γ) η αδυναμία τους να ανταποκριθούν σε αυτό. Περαιτέρω, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 121 ΕισΑΚ που ορίζει ότι «Στις περιπτώσεις των άρθρων 42, 46, 79, 105, 111, 1350 παράγραφος 2, 1352 εδ. β`, 1368, 1407, 1441, 1457, 1458, 1522, 1525, 1526, 1532, 1533, 1660 έως 1663, 1667, 1865, 1866, 1868, 1908, 1913, 1917 παράγραφος 2, 1919, 1920, 1956, 1965, 2021, 2024, 2027, 2028, 2031 του Αστικού Κώδικα, καθώς και σε κάθε δίκη που αφορά την υιοθεσία, την επιτροπεία, τη δικαστική συμπαράσταση ή την επιμέλεια ξένων υποθέσεων, εφαρμόζεται η διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας» και του άρθρου 740 παρ. 1 ΚΠολΔ, ως ισχύει σήμερα, «1. Στην αρμοδιότητα του Μονομελούς Πρωτοδικείου υπάγονται οι υποθέσεις οι οποίες αναφέρονται στο άρθρο 739, η θέση προσώπου σε ακούσια νοσηλεία, σύμφωνα με τις διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου, καθώς και η ανακοπή των άρθρων 787 του παρόντος και 82 ΑΚ. Εξαιρούνται οι υποθέσεις που αφορούν την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, οι οποίες υπάγονται στην αρμοδιότητα των Πολυμελών Πρωτοδικείων και εκείνες που από το νόμο υπάγονται στην αρμοδιότητα των Ειρηνοδικείων», συνάγεται ότι οι υποθέσεις με αίτημα την αφαίρεση της γονικής μέριμνας, κατ’ άρθ. 1532 ΑΚ, δικάζονται κατά την διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας. Από τις διατάξεις, δε, των άρθρων 739 επόμ. ΚΠολΔ συνάγεται ότι εάν υπόθεση της εκούσιας δικαιοδοσίας εισαχθεί εσφαλμένα κατά τις διατάξεις της αμφισβητούμενης δικαιοδοσίας απορρίπτεται ως απαράδεκτη, χωρίς να υφίσταται περιθώριο παραπομπής κατ’ άρθρο 46 ΚΠολΔ, καθόσον η υποβολή της αίτησης κατά τα άρθρα 739-781 ΚΠολΔ δεν συνδέεται με δικονομικές ή ουσιαστικές συνέπειες, όμοιες με αυτές της αγωγής (άρθρα 215 επόμ. ΚΠολΔ), οι οποίες θα πρέπει διατηρούμενες να προστατευθούν (βλ. σχετ. ΕφΔωδ 54/2021, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 174/2014, ΧΡΙΔ 2014/686, ΕφΑθ 1199/2008, ΕλλΔ/νη 2009/246, ΕφΑθ 3111/2000, ΕλλΔ/νη 2001/1361, ΜΠρΑθ 6015/2020 αδημ., Β. Βαθρακοκοίλη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, άρθρο 591, αρ. 15, σελ. 745, Αρβανιτάκη σε Κεραμεύ/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ, άρθρα 739-866, αρ. 6, σελ. 1457-1458).

Απόσπασμα απόφασης

Από την ανωμοτί κατάθεση του αιτούντος, που εξετάστηκε νόμιμα στο ακροατήριο του Δικαστηρίου τούτου και περιέχεται στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά της κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίασης, τα προσκομιζόμενα και νομίμως επικαλούμενα έγγραφα, καθώς και από τα διδάγματα της κοινής πείρας, τα οποία λαμβάνονται υπόψη αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο (άρθρο 336 § 4 ΚΠολΔ), αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά:

Η καθ’ ης η αίτηση, γεννηθείσα το έτος 1982, είχε συνάψει ερωτική σχέση με τον αιτούντα, γεννηθέντα το 1967, από την οποία σχέση απέκτησαν εκτός γάμου ένα θήλυ τέκνο, που γεννήθηκε την 14-1-2011, την .. Ο αιτών έχει αναγνωρίσει εκουσίως το τέκνο αυτό, δυνάμει της υπ’ αριθμ. ./10-3-2011 πράξης αναγνώρισης τέκνου της συμβολαιογράφου Πατρών, .. Κατά το χρονικό διάστημα εκείνο η καθ’ ης η αίτηση διέμενε σε αγροτική οικία στην κοινότητα . του Νομού Αχαΐας, η οποία οικία στερείτο των στοιχειωδών αναγκών κανονικής διαβίωσης μιας οικογένειας, όπως η ηλεκτροδότηση.

Η καθ’ ης αντιμετώπιζε ψυχολογικά προβλήματα, τα οποία επιβαρύνονταν από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών, με αποτέλεσμα να μην δύνατο να ανταπεξέλθει στην ανατροφή ενός τέκνου και για το λόγο αυτό εμπιστεύτηκε την ανατροφή του εν λόγω τέκνου στον αιτούντα. Το ανήλικο τέκνο των διαδίκων ήδη μετά τη γέννηση του διαμένει στην οικία του αιτούντος στην Πάτρα, με τον αιτούντα και τη σύζυγο αυτού, ..

Περαιτέρω κατά τον Ιούλιο του 2013, αποδόθηκε κατηγορία στην καθ’ ης ότι προκάλεσε το θάνατο ενός τέκνου της, το οποίο είχε γεννήσει στις αρχές του 2013, πράξη για την οποία της ασκήθηκε ποινική δίωξη για ανθρωποκτονία από πρόθεση και αρχικά κρατήθηκε προσωρινά. Σημειώνεται ότι ο αιτών ισχυρίζεται ότι η καθ’ ης καταδικάστηκε για την πράξη αυτή σε πρώτο βαθμό με την υπ’ αριθμ. 34-42/2014 απόφαση του Μ.Ο.Δ. Αιγίου και σε δεύτερο βαθμό με την υπ’ αριθμ. 219-220/2018 απόφαση του Μ.Ο.Ε. Πατρών, σε ποινή κάθειρξης 13 ετών, και ότι πρόσφατα έχει αποφυλακισθεί, δεν προσκομίζει όμως κάποιο σχετικό προς τούτο έγγραφο. Περαιτέρω ας σημειωθεί ότι από την καθ’ ης αίτηση έχει αφαιρεθεί η γονική μέριμνα, αφενός ενός έτερου ανηλίκου τέκνου της δυνάμει της υπ’ αριθμ. 475/2012 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πατρών (εκουσία δικαιοδοσία), και αφετέρου δύο έτερων ανηλίκων τέκνων της δυνάμει της υπ’ αριθμ. 819/2013 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πατρών (εκουσία δικαιοδοσία).

Περαιτέρω, αποδείχθηκε ότι η καθ’ ης η αίτηση, δεν έχει ενδιαφερθεί καθόλου για την ανήλικη ., από τη γέννηση του τέκνου αυτού έως και τη συζήτηση της ένδικης αίτησης, και δεν είναι σε θέση να ασκήσει τη γονική μέριμνα αυτού χωρίς να υπάρξει κίνδυνος βλάβης στη σωματική, ψυχική και πνευματική του υγεία, ο οποίος είναι ορατός λαμβανομένων υπόψη της ανωτέρω περιγραφόμενης συμπεριφοράς της ως γονέα και των εν γένει συνθηκών διαβίωσης της. Περαιτέρω, ο αιτών επιδεικνύει διαρκή στοργή και φροντίδα στο προαναφερόμενο τέκνο, το περιβάλλει με αγάπη και καταβάλλει προσπάθειες, ώστε αυτό να ζει και να αναπτύσσεται σε περιβάλλον υγιές και αρμόζον στην ηλικία του.

Επομένως, σύμφωνα με όσα προεκτέθηκαν, η καθ’ ης δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί στο λειτούργημα της, αναφορικά με το δικαίωμα της γονικής μέριμνας, συντρέχουν δε κατ’ άρθρο 1532 ΑΚ οι περιστάσεις που καθιστούν επιβεβλημένη την αφαίρεση του συνόλου της γονικής μέριμνας από την καθ’ ης του ανηλίκου τέκνου της, …, αφού οποιοδήποτε άλλο ηπιότερο μέτρο κρίνεται ανεπαρκές για να αποτρέψει τον κίνδυνο της σωματικής, πνευματικής και ψυχικής υγείας του τέκνου. Το δε αληθινό συμφέρον του τέκνου αυτού επιβάλλει την ανάθεση του δικαιώματος της γονικής μέριμνας του τέκνου αποκλειστικά στον αιτούντα πατέρα του, ο οποίος παρέχει τα εχέγγυα ως προς τη σωστή ανατροφή, επίβλεψη, διαπαιδαγώγηση, εκπαίδευση και εν γένει ομαλή ψυχοσωματική του ανάπτυξη.

Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει η υπό κρίση αίτηση να γίνει δεκτή και ως ουσία βάσιμη, να αφαιρεθεί εξ ολοκλήρου από την καθ’ ης η αίτηση η άσκηση της γονικής μέριμνας του ανήλικου τέκνου, και να ανατεθεί η άσκηση της γονικής μέριμνας αυτού αποκλειστικά στον αιτούντα πατέρα του. Απαιτείται επίσης, ενόψει της φύσεως της υπό κρίση υποθέσεως ως μη γνήσιας της εκούσιας δικαιοδοσίας και σύμφωνα με τα ειδικότερα προβλεπόμενα στο διατακτικό της παρούσας αποφάσεως, να ορισθεί παράβολο ερημοδικίας για την περίπτωση που η ερημοδικασθείσα καθ’ ης ασκήσει κατ’ αυτής ανακοπή ερημοδικίας (άρθρα 501, 502 § 1, 505 § 2 και 741 ΚΠολΔ). Τέλος, διάταξη για δικαστικά έξοδα δεν θα περιληφθεί, ελλείψει σχετικού αιτήματος.

Διαβάστε επίσης: Γονική μέριμνα και επιμέλεια ανηλίκου. Έννοια, διαφορές και πρακτική εφαρμογή.

Γονική μέριμνα και επιμέλεια ανηλίκου τέκνου. Συνεπιμέλεια και εναλλασσόμενη κατοικία. Ορισμός και προυποθέσεις εφαρμογής.

Λόγοι ανάθεσης αποκλειστικής επιμέλειας ανηλίκου στον έναν γονέα [ΑΠ 155/2022]

Διαζύγιο και Γαμικές Διαφορές. Είδη Διαζυγίων, προυποθέσεις και Διαδικασία.

Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με την υπόθεσή σας, επικοινωνήστε μαζί μας και εξειδικευμένοι δικηγόροι με εμπειρία, θα αναλάβουν να σας παρέχουν τις κατάλληλες νομικές συμβουλές. Δικηγορικά γραφεία στην Αθήνα και την Καβάλα. Δυνατότητα απομακρυσμένου ραντεβού. Παράσταση σε όλη την Ελλάδα.