Ελληνικά
English
中文 (中国)
БългарскиΘάνατος και κληρονομική διαδοχή. Η κληρονομική διαδοχή με διαθήκη και η εκ του νόμου εξ’ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή.
Τα είδη της κληρονομικής διαδοχής
Στον ΑΚ προβλέπονται δύο είδη κληρονομικής διαδοχής: α) η κληρονομική διαδοχή με διαθήκη και β) η εξ’ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή.
Πιο συγκεκριμένα σύμφωνα με το άρθρο 1710 ΑΚ «Κατά τον θάνατο του προσώπου η περιουσία του ως σύνολο (κληρονομία) περιέρχεται από τον νόμο ή από διαθήκη σε ένα ή περισσότερα πρόσωπα (κληρονόμοι)».
Κληρονομική διαδοχή με διαθήκη
Η εκ διαθήκης κληρονομική διαδοχή είναι πολύ πιο απλή σε σχέση με την εξ’ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή, αφού ο διαθέτης με τη διαθήκη του εγκαθιστά ως κληρονόμο το πρόσωπο ή τα πρόσωπα τα οποία αυτός επιθυμεί να τον κληρονομήσουν και επομένως να αναλάβουν την περιουσία του (περιλαμβάνονται και τα χρέη), όταν αυτός αποβιώσει.
Στο ελληνικό δίκαιο προβλέπονται τρία είδη διαθηκών: 1) την ιδιόγραφη, 2) την δημόσια και 3) την μυστική διαθήκη.
Σε περίπτωση που ο εκ διαθήκης κληρονόμος δεν επιθυμεί την επαγωγή της κληρονομιαίας περιουσίας σε αυτόν, έχει το δικαίωμα να αποποιηθεί την κληρονομία μέσα σε 4 μήνες από την δημοσίευση της διαθήκης, ενώ αν ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία του κατοικία στο εξωτερικό ή αν ο κληρονόμος έμαθε για τον θάνατο όταν διέμενε στο εξωτερικό, η προθεσμία είναι ενός έτους, όπως χαρακτηριστικά ορίζεται στο άρθρο 1847 παρ. 2 ΑΚ.
Ο νομοθέτης προκειμένου να δώσει μία λύση στους κληρονόμους οι οποίοι αμφιταλαντεύονται ως προς την αποδοχή ή μη της κληρονομίας λόγω των υφιστάμενων χρεών του κληρονομούμενου εμπεριέχονται σε αυτή, δίνει μέσω του άρθρου 1902 ΑΚ το δικαίωμα στον κληρονόμο να αποδεχτεί την κληρονομία με το ευεργέτημα της απογραφής.
Σύμφωνα με το άρθρο 1904 ΑΚ ο κληρονόμος με απογραφή ευθύνεται για τα χρέη που εμπεριέχονται στην κληρονομία μέχρι το ύψος του ενεργητικού της. Με άλλα λόγια η προσωπική περιουσία του κληρονόμου δεν επηρεάζεται από τα τυχόν χρέη του κληρονομούμενου και παραμένει ως έχει.
Μπορεί ο νομοθέτης να δίνει το δικαίωμα στον κληρονομούμενο να καθορίσει αυτός τα πρόσωπα που θα τον κληρονομήσουν, τον υποχρεώνει όμως ταυτόχρονα να αποδώσει ουσιαστικά ένα μέρος της κληρονομιαίας περιουσίας σε ορισμένα συγγενικά του πρόσωπα, τα οποία αν και δεν έχουν εγκατασταθεί στη διαθήκη ως κληρονόμοι, λαμβάνουν υποχρεωτικά ένα ποσοστό από την κληρονομία, τη λεγόμενη νόμιμη μοίρα.
Τα πρόσωπα αυτά ορίζονται στο άρθρο 1825 ΑΚ και είναι τα εξής: Οι κατιόντες (τέκνα) και οι γονείς του κληρονομούμενου, καθώς και ο σύζυγος που επιζεί, οι οποίοι θα είχαν κληθεί ως εξ’ αδιαθέτου κληρονόμοι. Η νόμιμη μοίρα ορίζεται ως το μισό από ότι θα ελάμβαναν σε περίπτωση που δεν υπήρχε διαθήκη.
Βεβαίως ο διαθέτης μπορεί για ορισμένους προσωπικούς λόγους, οι οποίοι αναφέρονται στον νόμο να αποκληρώσει ορισμένο πρόσωπο στερώντας του ακόμη και τη νόμιμη μοίρα.
Κληρονομική διαδοχή εξ αδιαθέτου
Αν ο κληρονομούμενος δεν αφήσει διαθήκη, η κληρονομική διαδοχή πραγματοποιείται κατά τάξεις, βάσει των άρθρων 1823 έως 1824 ΑΚ.
Πριν προχωρήσουμε στην απαρίθμηση των τάξεων, θα ήταν χρήσιμη μία μικρή αναφορά σε κάποιες παρατηρήσεις οι οποίες θα βοηθούσαν στην καλύτερη κατανόηση του φαινομένου της εξ’ αδιαθέτου διαδοχής.
Σύμφωνα με το άρθρο 1819 ΑΚ δεν καλείται στη κληρονομία συγγενής, εφόσον υπάρχει άλλος συγγενής προηγούμενης τάξης, που καλείται ως κληρονόμος (κάθε τάξη αποκλείει τις επόμενες).
Εκείνος από τους συζύγους που επιζεί καλείται ως κληρονόμος εξ αδιαθέτου, με τους συγγενείς της πρώτης τάξης (κατά ¼ της κληρονομίας) και με τους συγγενείς των υπόλοιπων τάξεων (κατά ½ της κληρονομίας). Επιπλέον ο επιζών σύζυγος, ανεξάρτητα από τη τάξη με την οποία καλείται, παίρνει ως εξαίρετο, τα σκεύη και τα έπιπλα, τα ενδύματα και τα οικιακά αντικείμενα του θανόντος / της θανούσης. Αν υπάρχουν τέκνα του συζύγου που πέθανε, τότε για λόγους επιείκειας, λαμβάνονται υπόψιν και οι δικές τους ανάγκες. (άρθρο 1820 ΑΚ)
Το κληρονομικό δικαίωμα καθώς και το δικαίωμα στο εξαίρετο του συζύγου που επιζεί αποκλείονται, αν ο κληρονομούμενος έχοντας βάσιμο λόγο διαζυγίου είχε ασκήσει την αγωγή διαζυγίου κατά του συζύγου του.
Ως χρόνος επαγωγής της κληρονομίας λογίζεται ο χρόνος θανάτου του κληρονομουμένου (άρθρο 1711 εδ.’ β’ ΑΚ). Διευκρινίζεται ότι ο προσδιορισμός του χρόνου επαγωγής έχει πρακτική σημασία γιατί από αυτόν θα κριθεί ποια πρόσωπα θα κληθούν ως κληρονόμοι, αφού θα πρέπει να ζουν κατά το χρόνο επαγωγής ή να έχουν τουλάχιστον συλληφθεί.
Έννοια του όρου προσαύξηση κατά τη εξ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή (άρθρο 1823 ΑΚ):
Πρόκειται για αύξηση της κληρονομικής μερίδας ορισμένου εξ αδιαθέτου κληρονόμου εξαιτίας της έκπτωσης από τη κληρονομία άλλου εξ αδιαθέτου κληρονόμου, μέσα όμως στην ίδια τάξη. Η προσαύξηση έπεται της διαδοχής κατά ρίζες και προϋποθέτει έκπτωση κληρονόμου από το εξ αδιαθέτου κληρονομικό του δικαίωμα. Λόγους έκπτωσης αποτελούν: η προαποβίωση, η αποκλήρωση, οι προϋποθέσεις του 1822 ΑΚ, η αποποίηση, η κήρυξη του ως ανάξιο καθώς και όταν το κυοφορούμενο δεν γεννηθεί ζωντανό.
Επισημαίνεται ότι η μερίδα εκείνου που εξέπεσε προσχωρεί στις μερίδες των λοιπών συγκληρονόμων του, πλην του επιζώντος συζύγου.
Με τον όρο κατιόντες ο νόμος εννοεί τα πρόσωπα που άμεσα (τα τέκνα), ή έμμεσα (εγγόνια, δισέγγονα) κατάγονται από τον κληρονομούμενο.
Όπως και στη διαθήκη και εδώ υπάρχει προθεσμία αποποίησης της κληρονομίας. Ο κληρονόμος έχει το δικαίωμα να αποποιηθεί την κληρονομία μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών, η οποία αρχίζει από τότε που έμαθε την επαγωγή και τον λόγο της.
Πρώτη τάξη
Ως κληρονόμοι εξ’ αδιαθέτου στην πρώτη τάξη καλούνται οι κατιόντες του κληρονομούμενου. Ο πλησιέστερος από αυτούς αποκλείει τον απώτερο της ίδιας ρίζας. Στη θέση κατιόντος που δεν ζει κατά την επαγωγή υπεισέρχονται οι κατιόντες που μέσω αυτού συνδέονται με συγγένεια με τον κληρονομούμενο (διαδοχή κατά ρίζες).
Δεύτερη τάξη
Ως κληρονόμοι εξ’ αδιαθέτου στη δεύτερη τάξη καλούνται μαζί οι γονείς του κληρονομούμενου, τα αδέρφια του, καθώς και τα παιδιά και τα εγγόνια των αδερφών που έχουν πεθάνει πριν από αυτόν.
Τρίτη τάξη
Ως κληρονόμοι εξ΄ αδιαθέτου στην τρίτη τάξη καλούνται οι παππούδες και οι γιαγιάδες του του κληρονομούμενου και από τους κατιόντες τους τα παιδιά και τα εγγόνια.
Τέταρτη τάξη
Ως κληρονόμοι εξ’ αδιαθέτου στην τέταρτη τάξη καλούνται οι προπαππούδες και οι προγιαγιάδες του κληρονομούμενου.
Πέμπτη τάξη
Αν δεν υπάρχουν συγγενείς της πρώτης, της δεύτερης, της τρίτης και της τέταρτης τάξης ο σύζυγος που επιζεί καλείται ως εξ’ αδιαθέτου κληρονόμος σε ολόκληρη την κληρονομία.
Έκτη τάξη
Αν κατά την επαγωγή της κληρονομίας δεν υπάρχει ούτε συγγενής από εκείνους που καλούνται κατά τον νόμο, ούτε σύζυγος του κληρονομούμενου, ως εξ’ αδιαθέτου κληρονόμος καλείται το Δημόσιο.
Διαβάστε επίσης: Ύπαρξη περισσοτέρων διαθηκών. Ερμηνεία διαθήκης και ζητήματα επί σύγκρουσης του περιεχομένου. Προσβολή της διαθήκης.
Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με την υπόθεσή σας, επικοινωνήστε μαζί μας και εξειδικευμένοι δικηγόροι με εμπειρία, θα αναλάβουν να σας παρέχουν τις κατάλληλες νομικές συμβουλές. Δικηγορικά γραφεία στην Αθήνα και την Καβάλα. Δυνατότητα απομακρυσμένου ραντεβού. Παράσταση σε όλη την Ελλάδα.