Συνεπιμέλεια τέκνων. Απόρριψη αιτήματος του ενός γονέα για συνεπιμέλεια των τέκνων, με γνώμονα το αληθές συμφέρον αυτών. [ΜονΠρΑθ 5173/2020]

Συνεπιμέλεια τέκνων. Απόρριψη αιτήματος του ενός γονέα για συνεπιμέλεια των τέκνων, με γνώμονα το αληθές συμφέρον αυτών. [ΜονΠρΑθ 5173/2020]

Άκρως αιτιολογημένη και εμπεριστατωμένη απόφαση του Δικαστηρίου, το οποίο αναγνώρισε ότι, παρότι αμφότεροι οι γονείς αγαπούν και είναι κατάλληλοι για την ανατροφή των τέκνων τους, δεν μπορεί να γίνει δεκτό εν προκειμένω το αίτημα για συνεπιμέλεια (το οποίο προέβαλε ο ένας εξ αυτών), διότι αυτό θα απέβαινε τελικά εις βάρος των τέκνων, εξαιτίας των τεταμένων σχέσεων που επικρατούν ανάμεσα στους δύο γονείς και της διαφορετικής φιλοσοφίας που ο καθένας έχει.

Μάλιστα, στο σκεπτικό της ιδιαίτερα ενδιαφέρουσας αυτής απόφασης αναφέρεται συγκεκριμένα:

«1. Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρ. 1510,1511,1512,1513, 1514 και 1518 ΑΚ συνάγεται, ότι η γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου του (η οποία εμπεριέχει την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευση του τέκνου, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του), επιπλέον δε και την διοίκηση της περιουσίας του και την εκπροσώπησή του του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη που αφορά το πρόσωπο ή την περιουσία του. Στην περίπτωση διακοπής της συζυγικής συμβίωσης, όταν ανατρέπονται πλέον οι συνθήκες της ζωής της οικογένειας, καταργείται ο συζυγικός οίκος, δημιουργείται χωριστή εγκατάσταση του καθενός από τους γονείς και ανακύπτει το θέμα της διαμονής των ανηλίκων τέκνων πλησίον του πατέρα ή της μητέρας τους, η ρύθμιση δε της γονικής μέριμνας και της επιμέλειας αυτών γίνεται από το δικαστήριο.

Ως κατευθυντήρια γραμμή για την άσκηση της γονικής μέριμνας ή της επιμέλειας στην περίπτωση διαφωνίας των γονέων των τέκνων και της προσφυγής τους στο δικαστήριο, αλλά και πυρήνας για τον προσδιορισμό της άσκησής της είναι το αληθινό συμφέρον του τέκνου, που αποσκοπεί στην ανάπτυξη του ανηλίκου σε μία ανεξάρτητη και υπεύθυνη προσωπικότητα.

Για την εξειδίκευση της αόριστης αυτής νομικής έννοιας δεν παρέχονται από τον νομοθέτη εκ των προτέρων προσδιοριστικά στοιχεία πέραν από το επιβαλλόμενο στον δικαστή καθήκον να σεβαστεί την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει διακρίσεις εξαιτίας του φύλου, της κοινωνικής προέλευσης ή της περιουσιακής – οικονομικής κατάστασής τους. Η μικρή ηλικία του ανηλίκου τέκνου και το φύλο του δεν αποτελούν κυρίαρχο κατά νόμο στοιχείο για τον προσδιορισμό του συμφέροντος του ανηλίκου αναφορικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή τής επιμέλειας στον ένα ή τον άλλο από τους γονείς του, γιατί η άποψη ότι η γονική μέριμνα των μικρής ηλικίας τέκνων πρέπει να ανατίθεται στη μητέρα τους λόγω του ότι έχουν ανάγκη της μητρικής στοργής και ιδιαίτερων περιποιήσεων, εξακολουθεί να ισχύει, κατά τις νεότερες ιατρικές παιδαγωγικές και ψυχολογικές έρευνες, μόνο για την νηπιακή ηλικία, για την οποία αναγνωρίζεται σαφής βιοκοινωνική υπεροχή στη μητέρα, ενώ για ι το μεταγενέστερο χρόνο αναγνωρίζεται ο σοβαρός ρόλος του πατέρα στην όλη διαμόρφωση των διαπροσωπικών σχέσεων του τέκνου.

Στη δικαστική, συνεπώς, κρίση καταλείπεται ευρύ πεδίο ώστε, αφού ληφθούν υπόψη, όλες οι σχέσεις και οι περιστάσεις, να καταλήξει σε ρύθμιση τέτοια, που να εξυπηρετείται καλύτερα το συμφέρον του ανηλίκου τέκνου. Κρίσιμα προς τούτο στοιχεία είναι, μεταξύ άλλων,- η καταλληλόλητα του ή των γονέων για την ανάληψη του έργου της διαπαιδαγώγησης και της περίθαλψης του ανηλίκου τέκνου, και οι έως τότε δεσμοί του τέκνου με τους γονείς του. Για το σκοπό αυτό λαμβάνεται υπόψη η προσωπικότητα και η παιδαγωγική καταλληλόλητα του κάθε γονέα και συνεκτιμώνται οι συνθήκες κατοικίας και η οικονομική κατάσταση τούτων. Από τις ίδιες ως άνω διατάξεις συνάγεται επίσης, ότι οι ικανότητες των γονέων, το περιβάλλον, το επάγγελμα, η πνευματική τους ανάπτυξη και ή- δράση τους στο κοινωνικό σύνολο, η ικανότητα προσαρμογής τους στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας μέσα στα πλαίσια της λογικής και ορθολογικής αντιμετώπισης των θεμάτων των νέων, η σταθερότητα των συνθηκών ανάπτυξης του τέκνου χωρίς εναλλαγές στις συνθήκες διαβίωσης, περιλαμβάνονται στα κριτήρια προσδιορισμού του συμφέροντος του τέκνου.

Αυτό δε ισχύει ανεξάρτητα από την υπαιτιότητα των γονέων ως προς το ‘ διαζύγιο ή τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης. Τέλος, το συμφέρον του τέκνου λαμβάνεται υπό ευρεία έννοια/ προς διαπίστωση δε της συνδρομής του εξετάζονται πάντα τα επωφελή και πρόσφορα για τον ανήλικο στοιχεία και περιστάσεις. Ουσιώδους σημασίας είναι και η επισημαινόμενη στο νόμο ύπαρξη ιδιαίτερου δεσμού του τέκνου προς τον ένα από τους γονείς του και η περί αυτού ρητώς εκφραζόμενη προτίμησή του, την οποία συνεκτιμά το δικαστήριο ύστερα και από τη στάθμιση του βαθμού της ωριμότητάς του, καθώς και οι τυχόν συμφωνίες που έκαναν οι γονείς του τέκνου σχετικά με την επιμέλεια και τη διοίκηση της περιουσίας του.

Με δεδομένη την ύπαρξη του εν λόγω δεσμού του τέκνου προς το συγκεκριμένο’ γονέα, αυτός θεωρείται ότι έχει συμφέρον των τέκνων και τις αρχές της επιείκειας, οι οποίες είναι δυνατόν να επιβάλουν, κατά περίπτωση, η παραχώρηση αυτή να γίνεται και προς το σύζυγο που δεν έχει εμπράγματο ή ενοχικό δικαίωμα στο ακίνητο (ΑΠ 792/2000 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Εξάλλου, σύμφωνα με το άρθρο 735 ΚΠολΔ, «το δικαστήριο έχει δικαίωμα να διατάξει κάθε πρόσφορο ασφαλιστικό μέτρο που υπαγορεύεται από τις περιστάσεις, για τη ρύθμιση των σχέσεων των συζύγων από το γάμο.. ιδίως να διατάξει τη μετοίκηση ενός από τους συζύγους.. να καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο ο κάθε σύζυγος θα χρησιμοποιήσει το ακίνητο όπου διαμένουν….. Το δικαίωμα του συζύγου, να ζητήσει τη μετοίκηση του άλλου συζύγου, την απομάκρυνσή του δηλαδή από τη συζυγική στέγη, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να ζητήσει ταυτόχρονα και την παραχώρηση στον ίδιο της οικογενειακής στέγης, παρέχεται επίσης όταν συντρέχει ουσιαστική διακοπή της συμβίωσης, είναι διάφορο του δικαιώματος για ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης, η .οποία διέπεται από τα κριτήρια των ανωτέρω διατάξεων του άρθρου 1393 του ΑΚ, και διατάσσεται όχι για να ρυθμίσει τη χρήση ^της οικογενειακής στέγης, αλλά να ρυθμίσει τις σχέσεις των συζύγων που έχουν διαταραχθεί.

Γι’ αυτό, προς αυτό το σκοπό, διατάζεται η μετοίκηση ενός από τους συζύγους ως μέσο πρόνοιας, εφόσον , κρίνεται ότι η εξακολούθηση της διατήρησης της ειρήνης και τάξης στη συζυγική οικία συμβίωσης υπό την αυτή στέγη μόνο σε; περαιτέρω όξυνση και εκτράχυνση των ήδη τεταμένων συζυγικών σχέσεων οδηγεί (βλ. σχετικά, ΜΠρΘεσ 19629/2008 Τ.Ν. Π. «ΝΟΜΟΣ»).

Α. Στην προκειμένη περίπτωση, με την από ………/2020 αίτηση, η αιτούσα εκθέτει ότι έχει συνάψει με τον καθ’ ου η αίτηση νόμιμο θρησκευτικό γάμο την ………/2006 από τον οποίο έχουν αποκτήσει δύο τέκνα, τον.., γεννηθέντα την … και την….., γεννηθείσα την….. Ότι ο γάμος τους δεν εξελίχθηκε ομαλά και ότι τα μεταξύ τους προβλήματα, που οφείλονται σε υπαιτιότητα του καθ’ ου η αίτηση, έγιναν εντονότερα από το 2016 και μετά, με αποτέλεσμα η μεταξύ τους συνοίκηση να έχει καταστεί ανυπόφορη για την αιτούσα το τελευταίο χρονικό διάστημα, ενώ ταυτόχρονα οι μεταξύ τους εντάσεις είναι επικίνδυνες για την υγεία της θυγατέρας τους, η οποία πάσχει από ………. Ότι η οικογένεια από τον Φεβρουάριο του έτους 2007 κατοικεί σε ιδιόκτητο διαμέρισμα…., το οποίο ανήκει κατά 50% εξ αδιαιρέτου στην απούσα και τον καθ’ ου η αίτηση, για το οποίο οι σύζυγοι καταβάλουν μηνιαία δόση δανείου ύψους 320,00 ευρώ. Ότι από τη γέννηση των ανηλίκων τέκνων της και μετά, τα φροντίζει η ίδια συνεχώς και αδιαλείπτως και έχε αναπτύξει ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς μαζί τους. Ότι τόσο ο καθ’ ου όσο και ή ίδια εργάζονται, ενώ τα ανήλικα τέκνα τους δεν έχουν περιουσία ούτε εισοδήματα. Ότι ο καθ’ ου’ η αίτηση διαθέτει και άλλη ακίνητη περιουσία πέραν της οικογενειακής στέγης τους.

Με βάση αυτό το ιστορικό, ζητεί να της ανατεθεί προσωρινά η αποκλειστική επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων της, να διαταχθεί η προσωρινή μετοίκηση του καθ’ ου η αίτηση από την οικογενειακή στέγη και να παραχωρηθεί στην ίδια η οικογενειακή στέγη προκειμένου να συνεχίσει να διαμένει εκεί μαζί με τα ανήλικα τέκνα της και να υποχρεωθεί ο καθ’ ου η αίτηση να καταβάλει στην αιτούσα για λογαριασμό του Νικόλαου μηνιαία προσωρινή διατροφή ύψους 540,00 ευρώ (ως ανάλογη Γ συμμετοχή του στη διατροφή) και για λογαριασμό της ….. μηνιαία προσωρινή διατροφή ύψους 330,00 ευρώ (ως ανάλογη συμμετοχή του στη 4 διατροφή), με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αίτησης μέχρι την ολοσχερή εξόφληση και να καταδικαστεί ο καθ’ ου η αίτηση στα δικαστικά της έξοδα. Με αυτό το περιεχόμενο και αιτήματα, η αίτηση .είναι νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1510 επ., 1513, 1514, 1516, 1518, 1520 ΑΚ και 728,729,731,732,735,176 επ. ΚΠολΔ. Επομένως, πρέπει να εξετασθεί περαιτέρω κατ’ ουσία κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων (άρθρα 682 επ. ΚΠολΔ).

Β. Με την από ………/2020 αίτηση ο αιτών εκθέτει ότι έχει συνάψει με την καθ’ ης η αίτηση νόμιμο θρησκευτικό γάμο την ……./2006 από τον οποίο έχουν αποκτήσει δύο τέκνα, τον….., γεννηθέντα την ………και την ….., γεννηθείσα την ………/2009. Ότι ο γάμος τους δεν εξελίχθηκε ομαλά και ότι τα μεταξύ τους προβλήματα, που οφείλονται σε υπαιτιότητα της καθ’ ης η αίτηση, έγιναν εντονότερα το έτος 2019 λόγω ο εξωσυζυγικής σχέσης της καθ’ ης η αίτηση. Ότι ο ίδιος αγαπά και φροντίζει τα ανήλικα τέκνα του από τη γέννησή τους και μετά μέχρι σήμερα και ότι διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με αυτά. Με βάση τα ανωτέρω, ο αιτών ζητεί, αφού προφορικά κατά την έναρξη της· συζήτησης παραιτήθηκε παραδεκτά από το αίτημά του να παραμείνει προσωρινά στην οικογενειακή στέγη για ένα εξάμηνο, να του ανατεθεί η συνεπιμέλεια (μαζί με την καθ’ ης η αίτηση) των ανηλίκων τέκνων του, να οριστεί ως τόπος κατοικίας τους ο Δήμος …., ώστε να διαμένουν και με τον ίδιο και με τη μητέρα τους για ίσα χρονικά διαστήματα, να συμψηφιστεί η διατροφή των ανηλίκων μεταξύ των διαδίκων, επικουρικά, δε, ζητεί την προσωρινή ανάθεση της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων του αποκλειστικά στον ίδιο. Τέλος, ζητεί να καταδικαστεί η καθ’ ης η αίτηση στα δικαστικά του έξοδα. Με αυτό το περιεχόμενο και αιτήματα, η αίτηση είναι νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1510 επί, 1513, 1514, 1516, 1518,1520 ΑΚ και 735, 176 επ. ΚΠολΔ. Επομένως, πρέπει να εξετασθεί περαιτέρω κατ’ ουσία κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων (άρθρα 682 επ. ΚΠολΔ). (…)

Από τις ένορκες καταθέσεις των μαρτύρων των διαδίκων, …. του …και…., που εξετάσθηκαν νόμιμα στο ακροατήριο αυτού του δικαστηρίου, από όλα τα έγγραφα που με επίκληση προσκομίζουν οι διάδικοι, από την επικοινωνία του δικαστηρίου με τα ανήλικα τέκνα των διαδίκων (που διενεργήθηκε την 22α-09- 2020), από τις με αριθμούς ………/………/2020 ένορκες βεβαιώσεις που δόθηκαν ενώπιον της συμβολαιογράφου Αθηνών …. και τις με αριθμούς ………/2020 ένορκες βεβαιώσεις που δόθηκαν ενώπιον της συμβολαιογράφου ..….., μετά από νομότυπη και εμπρόθεσμη κλήτευση της καθ’ ης η υπό στοιχείο Β αίτηση, από αυτά που ανέπτυξαν προφορικά και με τα σημειώματά τους οι πληρεξούσιοι δικηγόροι τους και γενικά από την όλη συζήτηση της υποθέσεως, πιθανολογήθηκαν τα εξής:

Οι διάδικοι τέλεσαν νόμιμο θρησκευτικό γάμο την ………/2006 από, τον οποίο έχουν αποκτήσει δύο τέκνα, τον…., γεννηθέντα την , ………/2006 και την ……, γεννηθείσα την ………/2009. Από το έτος ……… η ανήλικη, θυγατέρα των διαδίκων διαγνώστηκε ότι πάσχει από …………….., με αποτέλεσμα να είναι κρίσιμο για την καλή εξέλιξη της υγείας της να ζει σε ένα ήρεμο και ασφαλές περιβάλλον. Ο καθ’ ου η υπό στοιχείο Α αίτηση και αιτών της υπό στοιχείο Β αίτησης είναι ιατρός με ειδικότητα στην ……… και επί του παρόντος εργάζεται στο Νοσοκομείο ………, ενώ η αιτούσα της υπό στοιχείο Α αίτησης και καθ’ ης η υπό στοιχείο Β αίτηση είναι νοσηλεύτρια και εργάζεται στο Νοσοκομείο ………. Ο μεν καθ’ ου και αϊτών λόγω της ειδικότητάς του και για την επιστημονική του εξέλιξη τον Φεβρουάριο του ……… μετέβη στο ……… της Γερμανίας για μετεκπαίδευση από όπου επέστρεψε στο τέλος του έτους ……… και ξεκίνησε να εργάζεται ως επικουρικός ιατρός στο Νοσοκομείο ……… και μετά από περίπου 18 μήνες επέστρεψε στην Αθήνα και τον Μάιο του ……… ξεκίνησε να εργάζεται στο ………. Μετά την επιστροφή του καθ’ ου και αιτούντος άρχισαν να υπάρχουν προβλήματα μεταξύ των διαδίκων, τα οποία δεν επιλύθηκαν με την μόνιμη πλέον συνοίκησή τους, αλλά εντάθηκαν, με αποτέλεσμα τη σταδιακή απομάκρυνση του ζευγαριού και τελικά τη ρήξη της’ μεταξύ τους σχέσης: Λόγω των διαφωνιών των διαδίκων και της έντασης της μεταξύ τους σχέσης (βλ. το από ………/2020 απόσπασμα δελτίου οχήματος του Α.Τ……….) υπάρχει κίνδυνος για την υγεία της θυγατέρας τους, η οποία δεν πρέπει ·να εκτίθεται σε εντάσεις που επηρεάζουν την ψυχολογία της. (…)

Ακολούθως, πιθανολογήθηκε ότι και οι δύο γονείς διάδικοι αγαπούν τα ανήλικα τέκνα τους και είναι κατάλληλοι να ασκούν τη γονική τους μέριμνα. Όμως, πιθανολογήθηκε ότι οι σχέσεις μεταξύ των διαδίκων είναι τεταμένες και ότι έχουν διαφορετική φιλοσοφία και τρόπο σκέψης ως προς το ζήτημα της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων τους, γεγονός που μπορεί να καταστήσει τα ανήλικα τέκνα τους δέκτες διαφορετικών υποδείξεων, προτροπών και μηνυμάτων, με αναπόφευκτες συνέπειες στην ψυχοσύνθεσή τους και με προφανή το κίνδυνο για τη διάσπαση της προσωπικότητάς τους. Κατά συνέπεια, η χρονική κατανομή της άσκησης της γονικής μέριμνας, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η επιμέλεια, σε κάθε έναν από τους διαδίκους, όπως αιτείται ο αιτών της υπό στοιχείο Β αίτησης προσκρούει αναμφίβολα στο συμφέρον των ανηλίκων τέκνων, με γνώμονα του οποίου και μόνο κρίνει το Δικαστήριο, εφόσον μία τέτοια λύση, πέραν του ότι θα υποβάλει τα τέκνα σε μια διαρκή μετακίνηση από τη μία οικία στην άλλη (όσο κοντά και αν βρίσκονται αυτές), θα είχε ενδεχομένως κάποιο νόημα, αν υπήρχε σύμπνοια και ταύτιση απόψεων μεταξύ των διαδίκων ως προς τον τρόπο ανατροφής και διαπαιδαγώγησης των τέκνων τους. Λόγω, δε, της διάσπασης της έγγαμης συμβίωσης των διαδίκων, λαμβανομένων υπόψη μεταξύ άλλων και των εργασιακών τους υποχρεώσεων, πρέπει να ανατεθεί προσωρινά η επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων τους στην αιτούσα καθ’ ης η αίτηση μητέρα τους, η οποία πιθανολογήθηκε ότι μπορεί να ανταπεξέλθει στον γονεϊκό της ρόλο με επάρκεια, λαμβάνοντας ως βάση το συμφέρον των παιδιών που επιβάλλει αυτά να διαμένουν σε σταθερό περιβάλλον που να τους εμπνέει ασφάλεια».