Νόμιμη μετακίνηση και μετοίκηση τέκνου με τον έναν γονέα. Πότε απαιτείται συγκατάθεση του άλλου?

Νόμιμη μετακίνηση και μετοίκηση τέκνου με τον έναν γονέα. Πότε απαιτείται συγκατάθεση του άλλου?

Μετακίνηση

Νόμιμη μετακίνηση τέκνου από γονέα σε άλλο κράτος χωρίς τη συναίνεση του έτερου γονέα, επιτρέπεται στις περιπτώσεις που την επιμέλεια ασκεί μόνο ο γονέας που μετακινεί το τέκνο και υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι δεν παραβιάζει το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας του παιδιού με τον έτερο γονέα.

Η συναίνεση του άλλου γονέα είναι αναγκαία όταν η επιμέλεια ασκείται από κοινού και από τους δύο γονείς. Στην περίπτωσή αυτή ο γονέας που ταξιδεύει θα πρέπει να έχει μαζί του υπεύθυνη δήλωση του άλλου γονέα με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής ότι συναινεί στην μετακίνηση του τέκνου του στο εξωτερικό. Από κοινού ασκείται η επιμέλεια των τέκνων γεννημένων σε γάμο ενώ σε τέκνα που γεννήθηκαν εκτός γάμου και αναγνωρίστηκαν συμβολαιογραφικά την επιμέλεια ασκεί η μητέρα εκ του Νόμου. (1515 ΑΚ)

Τέλος σε περίπτωση που η μετακίνηση του τέκνου είναι απαραίτητη, λόγου χάρη για ιατρικούς λόγους, αλλά ένας εκ των συνασκούντων την επιμέλεια γονέας δεν συναινεί, το Δικαστήριο μετά από αίτηση του έχοντος έννομο συμφέρον έτερου γονέα θα αποφανθεί ως προς την μετακίνηση του ή όχι.

Συμπερασματικά λοιπόν εφόσον ο ένας εκ των γονέων κατόπιν δικαστικής απόφασης ασκεί την αποκλειστική επιμέλεια του τέκνου μπορεί να ταξιδέψει χωρίς την συναίνεση του άλλου γονέα. Το ίδιο ισχύει και για την μητέρα που το τέκνο της γεννήθηκε εκτός γάμου και έχει αναγνωριστεί συμβολαιογραφικά.

Μετεγκατάσταση

Σύμφωνα με το άρθρο 1510 ΑΚ « Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει Α) την επιμέλεια του προσώπου, Β) την διοίκηση της περιουσίας και Γ) την εκπροσώπηση του τέκνου.»

Σημαντικότερο τμήμα της γονικής μέριμνας είναι αυτό της επιμέλειας όπου σύμφωνα με το άρθρο 1518 Α.Κ. περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, τη μόρφωση και την εκπαίδευση του τέκνου και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του. Ωστόσο αλλαγές υπήρξαν με την θέσπιση του νέου άρθρου 1519 ΑΚ.

Μέχρι πρότινος, αυτός στον οποίο είχε ανατεθεί η επιμέλεια μπορούσε σχετικά εύκολα να αποφασίσει και μετοικήσει στο εξωτερικό μαζί με το ανήλικο τέκνο, ενόψει του ότι η επιμέλεια, έστω και προσωρινή, του ανηλίκου, περιελάμβανε, βάσει των διατάξεων των άρθρων 1518 Α.Κ. και 5 της Διεθνούς Σύμβασης της Χάγης, που κυρώθηκε με το Ν. 2102/1992, και τον καθορισμό του τόπου διαμονής του ανηλίκου. (βλ. ΜονΠρωτΘες 14129/2018).

Παρέμενε το δικαίωμα όμως του άλλου συζύγου να ζητήσει την μεταφορά του ανηλίκου στο δικό του τόπο διαμονής στην Ελλάδα για παράδειγμα, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, η διάρκεια του οποίου θα ορισθεί από το δικαστήριο με τη ρυθμίζουσα την άσκηση του δικαιώματος της προσωπικής επικοινωνίας δικαστική απόφαση, προκειμένου να ασκεί και εκείνος το δικαίωμα επικοινωνίας του με το ανήλικο τέκνο του. Ο τελευταίος, μη έχων την επιμέλεια, εδικαιούτο εφόσον αποδείκνυε ότι η μη μετακίνηση στο εξωτερικό είναι προς το συμφέρον του ανηλίκου τέκνου να διεκδικήσει για τον λόγο αυτό την ανάθεση σ’ εκείνον της επιμέλειας του ανηλίκου τέκνου, λόγω κακής άσκησης αυτής από τον έτερο γονέα.

Εντούτοις με το νέο άρθρο 1519 ΑΚ, προβλέφθηκε ότι μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου, που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, απαιτεί προηγούμενη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη οριστική δικαστική απόφαση μετά από αίτημα οποιουδήποτε από τους γονείς. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέσο.

Μολονότι, δηλαδή, ο προσδιορισμός της κατοικίας του ανηλίκου ανήκει στον γονέα που ασκεί την επιμέλεια, η μεταβολή του τόπου διαμονής που επηρεάζει ουσιωδώς το δικαίωμα επικοινωνίας του άλλου γονέα, μπορεί να γίνει μετά από σύμφωνη γνώμη του γονέα που έχει το δικαίωμα επικοινωνίας ή μετά από δικαστική απόφαση.

Επομένως, αντικείμενο της ρύθμισης δεν είναι οποιαδήποτε μετακίνηση του ανηλίκου (π.χ. από τη μία συνοικία ή Δήμο σε άλλη συνοικία μέσα σε μεγάλη πόλη) αλλά η σημαντική μετακίνηση (π.χ. σε άλλη πόλη, σε άλλη χώρα), η οποία επηρεάζει ουσιωδώς την άσκηση του δικαιώματος επικοινωνίας του άλλου γονέα. Είναι βεβαίως κατανοητή η ανάγκη του γονέα που έχει την επιμέλεια να έχει ελευθερία κίνησης και επιλογής της διαμονής του, αλλά ο περιορισμός της ελευθερίας αυτής είναι ανεκτός, ενόψει της ιδιότητάς του ως γονέα ανηλίκου, καθώς και ενόψει του δικαιώματος του άλλου γονέα να έχει ομαλή επικοινωνία με το παιδί.

Συνεπώς, ο έχων την επιμέλεια του ανηλίκου γονέας δεν χάνει το δικαίωμα να μετακινηθεί, ακόμη και σε μακρινό μέρος, αρκεί να έχει εξασφαλίσει την (προηγούμενη της μετακίνησης) συμφωνία του άλλου γονέα, ή, αν αυτός δεν συμφωνεί ή δεν ανευρίσκεται κ.λπ., δικαστική απόφαση που επιτρέπει την μετακίνησή του με το ανήλικο τέκνο. Στην τελευταία περίπτωση, το δικαστήριο θα κρίνει με βάση πρωτίστως το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου (ΕΔΔΑ, Penchevi κατά Βουλγαρίας).

Με την απόφαση αυτήν θα καθορίζεται προφανώς και νέος τρόπος επικοινωνίας του ανηλίκου με τον άλλο γονέα (π.χ. αραιότερα και μακρότερα διαστήματα, καταβολή εξόδων επικοινωνίας, επικοινωνία με σύγχρονα ηλεκτρονικά οπτικοακουστικά μέσα). Εφόσον πρόκειται για νέα συμφωνία των γονέων, αυτή θα έχει τον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου. Αυτονόητο είναι ότι, στην περίπτωση κατά την οποία έχει αποκλεισθεί η επικοινωνία του γονέα με τον ανήλικο με δικαστική απόφαση, δεν απαιτείται η συμφωνία του για τη μετακίνηση του ανηλίκου με τον άλλο γονέα. Με τη νέα ρύθμιση του παρόντος άρθρου η Χώρα μας συμμορφώνεται και προς τη Σύσταση CΜ/ Rec (215)4 του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Εξάλλου, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1536 Α.Κ., αν από τότε που εκδόθηκε δικαστική απόφαση σχετική με τη γονική μέριμνα και την επικοινωνία ανήλικου τέκνου με τους γονείς του μεταβλήθηκαν οι συνθήκες, το δικαστήριο οφείλει, κατόπιν αίτησης ενός ή και των δύο γονέων, των πλησιέστερων συγγενών ή του εισαγγελέα, να προσαρμόσει την απόφασή του στις νέες συνθήκες με την ανάκληση ή μεταρρύθμιση της σύμφωνα με το συμφέρον του τέκνου (ΑΠ 1377/1996 ΕλλΔνη 38. 1053, ΕφΘεσ 1715/2003 Αρμ. 2003. 1611, Εφ.Θεσ 1560/2003 Αρμ. 2003.1273).