Η σύμβαση Δικαιόχρησης ή Δικαιοχρησίας, ευρύτερα γνωστή ως σύμβαση Franchising. Τί είναι και πώς λειτουργεί. Πώς μπορεί κάποιος να κάνει την επιχείρησή του Franchise?

Η σύμβαση Δικαιόχρησης ή Δικαιοχρησίας, ευρύτερα γνωστή ως σύμβαση Franchising. Τί είναι και πώς λειτουργεί. Πώς μπορεί κάποιος να κάνει την επιχείρησή του Franchise?

Δημιούργημα της σύγχρονης οικονομίας αποτελεί η σύμβαση Δικαιόχρησης ή Δικαιοχρησίας, ευρύτερα γνωστή ως Franchising. Οι βασικοί παράγοντες που συνετέλεσαν στη δημιουργία και την ανάπτυξη αυτού του οικονομικού συστήματος και αυτής της νέας μορφής σύμβασης  της οικονομίας είναι ποικίλοι και σημαντικότεροι αυτών είναι η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας, που βελτίωσε την ποιότητα των αγαθών με την εφαρμογή καινοτόμων μεθόδων παραγωγής, η ανάγκη για γρήγορη διακίνηση των αγαθών αυτών στους κύκλους της αγοράς, η πολυπλοκότητα των αγορών, η διεθνοποίηση των συναλλαγών καθώς και οι νέες επιχειρηματικές και εμπορικές ιδέες που ήρθαν στο προσκήνιο προωθώντας νέα προϊόντα, νέες υπηρεσίες και οδηγώντας το ευρύτερο καταναλωτικό κοινό σε διαφορετικές  συμπεριφορές.

Σύμφωνα με τον υπ’ αριθμό 4087/88 Κανονισμό της Επιτροπής της ΕΟΚ που δημοσιεύθηκε για την εφαρμογή σε κατηγορίες συμφωνιών franchise του άρθρου 85 παρ 3 της Συνθήκης για την ίδρυση της ΕΟΚ, ως Franchise νοείται το σύνολο των δικαιωμάτων βιομηχανικής ή πνευματικής ιδιοκτησίας που αφορούν εμπορικά σήματα και επωνυμίες, πινακίδες καταστημάτων, πρότυπα χρήσεως, σχέδια, δικαιώματα αντιγραφής, τεχνογνωσίες ή διπλώματα ευρεσιτεχνίας προς εκμετάλλευση για τη μεταπώληση προιόντων ή την παροχή υπηρεσιών σε τελικούς χρήστες. Ως συμφωνία franchise νοείται η συμφωνία με την οποία μια επιχείρηση, ο δικαιοπάροχος, παραχωρεί στην άλλη, τον δικαιοδόχο, έναντι άμεσου ή έμμεσου οικονομικού ανταλλάγματος, το δικαίωμα εκμετάλλευσης του franchise με σκοπό την εμπορία συγκεκριμένων τύπων προιόντων ή υπηρεσιών.

Νομική Διάσταση

Από νομική άποψη το Franchising είναι μια διαρκής εμπορική συνεργασία μεταξύ δύο νομικά και οικονομικά ανεξάρτητων επιχειρήσεων, του Δικαιοπάροχου ή Δότη, (franchisor), και του Δικαιοδόχου ή Λήπτη (franchisee), η οποία θεμελιώνεται σε μια αμφοτεροβαρή, ενοχική σύμβαση. Η σύμβαση αυτή περιλαμβάνει οπωσδήποτε:

-Την παραχώρηση από τον Δότη στον Λήπτη της άδειας χρήσης και εκμετάλλευσης του πακέτου Franchise (Franchise package) , στο οποίο περιέχονται αφενός μεν απόλυτα δικαιώματα τόσο βιομηχανικής όσο και πνευματικής ιδιοκτησίας, αφετέρου δε ένα σύνολο πρωτότυπων εμπορικών, οργανωτικών και επικοινωνιακών μεθόδων, με αντικειμενικό σκοπό τη διάθεση προιόντων ή/και την παροχή υπηρεσιών σε τελικούς χρήστες

-Την ένταξη του Λήπτη στο Σύστημα Franchising του Δότη

-Τη συνεχή υποστήριξη του Λήπτη

-Τη λειτουργία της επιχείρησης του Λήπτη κάτω από το σύστημα Franchising και τα εμπορικά διακριτικά του Δότη και

-Την καταβολή από τον Λήπτη άμεσου ή έμμεσου οικονομικού ανταλλάγματος

Οικονομική Διάσταση         

Από οικονομική άποψη το franchising είναι μέθοδος εμπορικής συνεργασίας μεταξύ μιας σχετικά μεγάλης επιχείρησης, του δικαιοπαρόχου ή δότη (franchisor), και διαφόρων μικρότερων επιχειρηματιών, των δικαιοδόχων ή ληπτών (franchisee), με την οποία επιδιώκουν η μεν πρώτη τη δημιουργία ενός όσο το δυνατόν πιο μεγάλου αριθμού σημείων πώλησης των προϊόντων ή υπηρεσιών της, οι δε δεύτεροι την αποκόμιση κερδών από την εμπορική φήμη, την οργάνωση και την τεχνογνωσία εκείνης.

Μορφές Franchising

Οι υπάρχοντες τύποι και μορφές με τις οποίες εμφανίζεται το franchising κατατάσσονται και διαχωρίζονται  βασιζόμενοι στα ακόλουθα κριτήρια:

1) Στον τομέα της ασκούμενης επιχειρηματικής δραστηριότητας

Με βάση το κριτήριο αυτό διακρίνουμε α) το Franchising Διανομής ή Προιόντων, β) το Franchising Υπηρεσιών, γ) το Franchising Παραγωγής ή Βιομηχανικό, και δ) το Μεικτό Franchising

α) Franchising διανομής: Στο franchising διανομής, την πιο συνηθισμένη μορφή franchising, ο δικαιοδόχος ή λήπτης, εκμεταλλευόμενος το πακέτο franchise του Δότη, πωλεί σε τελικούς καταναλωτές, δηλαδή λιανικά, ένα ή περισσότερα προϊόντα ορισμένης κατηγορίας, μέσα σε κατάστημα που φέρει το διακριτικό γνώρισμα του δικαιοπαρόχου και είναι ενταγμένο στο σύστημα Franchising του Δότη. Στην περίπτωση αυτή ο δικαιοπάροχος ή δότης είναι παραγωγός ή μεγαλέμπορος, ο οποίος με την εν λόγω συνεργασία αποβλέπει στην ίδρυση ενός εκτεταμένου δικτύου διανομής του προϊόντος που παράγει ή εμπορεύεται. Τέτοιου είδους δίκτυα franchising στη χώρα μας είναι των επιχειρήσεων: Goody’s, ΑΒ, Oxford Company, Body Shop, κ.λ.π.

β) Franchising υπηρεσιών: Στο franchising υπηρεσιών ο λήπτης, χρησιμοποιώντας το διακριτικό γνώρισμα ή ακόμη και το σήμα του δότη, παρέχει υπηρεσίες σε τελικούς χρήστες σύμφωνα με τις οδηγίες που παίρνει από αυτόν. Οι κύριοι τομείς εφαρμογής του franchising υπηρεσιών είναι τα ξενοδοχεία υψηλού επιπέδου (π.χ Hilton, Holiday Inn), οι επιχειρήσεις ενοικίασης ή επισκευής αυτοκινήτων, (Hertz, Avis), τα  καθαριστήρια (5 a sec) ,τα ταξιδιωτικά γραφεία, οι επιχειρήσεις καθαρισμού χώρων και εγκαταστάσεων, οργάνωσης υποδοχών και δεξιώσεων, κ.λ.π.

γ) Franchising  παραγωγής ή βιομηχανικό: Στο παραγωγικό ή βιομηχανικό franchising o δικαιοπάροχος παρέχει στον δικαιοδόχο την άδεια να παράγει ή να μεταποιεί ορισμένα προιόντα, σύμφωνα με τις οδηγίες του, και στη συνέχεια να τα πωλεί ή μεταπωλεί με το σήμα του δικαιοπαρόχου. Στην περίπτωση αυτή η άδεια χρήσης και εκμετάλλευσης του πακέτου franchising αφορά όχι τη διανομή αλλά κυρίως την παραγωγή ή μεταποίηση ενός προιόντος σύμφωνα με τη μέθοδο παραγωγής που εφαρμόζει ο δικαιοπάροχος. Στην πραγματικότητα πρόκειται εδώ για ιδιαίτερη μορφή εκμετάλλευσης ξένης τεχνογνωσίας ( ή διπλώματος ευρεσιτεχνίας) και σήματος. Ο δικαιοδόχος είναι είτε παραγωγός, όταν παράγει τα προιόντα, είτε χονδρέμπορος, όταν τα μεταποιεί και τα μεταπωλεί.

Ο τύπος αυτός του franchising ορίσθηκε από το Δικαστήριο των Ευρωπαικών Κοινοτήτων (Δ.Ε.Κ) κατά την εκδίκαση της υπόθεσης Pronuptia ως εξής: «Πρόκειται για μια σύμβαση με βάση την οποία ο Λήπτης κατασκευάζει ο ίδιος, σύμφωνα με τις υποδείξεις του Δότη, προιόντα τα οποία πουλά με το εμπορικό σήμα του Δότη»

δ) Μικτό franchising: Γίνεται λόγος για μικτό  franchising, όταν η σχετική συμφωνία περιέχει στοιχεία franchising διανομής και franchising υπηρεσιών. Αυτό συμβαίνει όταν η πώληση ενός προϊόντος υποστηρίζεται από την παροχή κάποιας υπηρεσίας. Ως παραδείγματα της μορφής αυτής franchising μπορούν να αναφερθούν η πώληση αυτοκινήτων που συνδυάζεται με συντήρηση και επισκευή τους, η πώληση καλλυντικών Δίκτυα franchising που διανέμουν προιόντα και συγχρόνως πα΄ρέχουν υπηρεσίες είναι στη χώρα μας των επιχειρήσεων: Pizza Hut, Roma Pizza, Flocafe, Hondos Center, κ.λ.π.

2) Στον τρόπο της επιχειρηματικής συνεργασίας μεταξύ των μερών της σύμβασης Franchising.

Mε βάση το κριτήριο αυτό διακρίνουμε το α) Χρηματοδοτικό ή Διαχειριστικό Franchising β) το Μερικό Franchising ή Franchising Corner γ) το Συνεταιριστικό Franchising δ) το Franchising Συνδυασμού ε) το Franchising Μετατροπής στ) το Πολλαπλό Franchising και ζ) το Franchising περισσότερων επωνυμιών ή σημάτων

α) Το χρηματοδοτικό ή διαχειριστικό franchise.

Αυτός ο τύπος του franchising απαντάται κυρίως στον ξενοδοχειακό τομέα και σε αυτόν της εστίασης και ο Δότης χρηματοδοτεί τον Λήπτη και του αναθέτει εξ ’ ολοκλήρου τη διαχείριση μιας συγκεκριμένης επιχείρησης Franchising του Δικτύου. Έτσι, υποψήφιοι Λήπτες που στερούνται κεφαλαίων αλλά είναι πρόθυμοι και ικανοί να αναλάβουν τη διαχείριση μιας επιχείρησης, μπορούν να αποτελέσουν μέλη ενός δικτύου franchise.

β) το Μερικό Franchising ή Franchising Corner  H μορφή αυτή του franchising συνίσταται στην χρησιμοποίηση από τον Δότη ενός συγκεκριμένου χώρου κάποιου καταστήματος τρίτου προσώπου, το οποίο (κατάστημα) δεν ανήκει σε κανένα δίκτυο franchising, για τη διάθεση μέσα από αυτό των προιόντων της επιχείρησής του franchising σύμφωνα με τη δική του μέθοδο πωλήσεων. Πρόκειται για τη λεγόμενη τεχνική του “shop in the shop”

γ) το Συνεταιριστικό Franchising  Σε αυτή τη μορφή του Franchising ο Δότης συμμετέχει με ένα ποσοστό, συνήθως μέχρι 50%, στο κεφάλαιο των επιχειρήσεων των Ληπτών του.

δ) το Franchising Συνδυασμού Σύμφωνα με αυτόν τον τύπο του Franchising δύο, τρεις ή και περισσότεροι Δότες αποφασίζουν να συνεργαστούν συστεγαζόμενοι σ’ έναν ενιαίο χώρο και διαθέτοντας τα προϊόντα ή παρέχοντας τις υπηρεσίες μέσα από αυτόν, μειώνοντας έτσι τα λειτουργικά τους έξοδα. Η μορφή αυτή του Franchising μπορεί να λειτουργήσει αντίστοιχα και με τη συστέγαση Ληπτών διαφορετικών Δικτύων.

ε) το Franchising Μετατροπής (Conversion Franchising) Στη μορφή αυτή του franchising ο Λήπτηε λειτουργεί ήδη, πριν την ένταξή του στο Δίκτυο, τη δική του επιχείρηση της οποίας το αντικείμενο είναι όμοιο με αυτό της επιχείρησης franchising του Δότη και στη συνέχεια αποφασίζει την μετατροπή της επιχείρησής του σε επιχείρηση Franchising του Δικτύου.Παραδείγματα χαρακτηριστικά της μορφής αυτής franchising αποτελούν τα μεσιτικά γραφεία και τα γραφεία ταξιδιών.

στ) το Πολλαπλό Franchising Ο δικαιοπάροχος παραχωρεί στον δικαιοδόχο, όταν αυτός έχει επιτυχημένη επιχειρηματική δραστηριότητα μέσα στους κόλπους του Δικτύου Franchising,  το δικαίωμα να ιδρύει και λειτουργεί υποκαταστήματα, είτε στην ίδια περιοχή με το αρχικό, είτε συνήθως σε άλλη.

ζ) το Franchising περισσότερων επωνυμιών ή σημάτων Σε αυτόν τον τύπο του Franchising, ένας Λήπτης ανήκει ταυτόχρονα σε περισσότερα από ένα Δίκτυα Franchising, έχοντας συνάψει σχετικές συμβάσεις με περισσότερους Δότες, με αποτέλεσμα να διαθέτει προιόντα ή να παρέχει υπηρεσίες διαφορετικών επωνυμιών και εμπορικών σημάτων κάτω από την ίδια επαγγελματική στέγη.

3) Στον βαθμό του ελέγχου που ασκεί ο Δότης στους Λήπτες του Δικτύου του Franchising και στο μέγεθος της εξάρτησης των Ληπτών από αυτόν.

Mε βάση το κριτήριο αυτό διακρίνουμε το α) Franchising Υπαγωγής και β) Franchising Ισότιμης Συνεργασίας.

α) Στο francising υπαγωγής ο δικαιοπάροχος ή δότης, ο οποίος είναι ο εγκέφαλος και ο δημιουργός του συστήματος διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο, όχι απλώς χαράζοντας κατευθυντήριες γραμμές αλλά καθορίζοντας ουσιαστικά την επιχειρηματική πολιτική και των δικαιοδόχων ή ληπτών.

Το βασικό χαρακτηριστικό αυτού του τύπου franchising είναι η μονομερής υπαγωγή των δικαιοδόχων στην οργανωτική και επιχειρηματική καθοδήγηση του δικαιοπαρόχου. Ο δικαιοπάροχος κατέχει τη δεσπόζουσα και κυριαρχική θέση, το μοναδικό κέντρο εξουσίας,  στο πλαίσιο του συστήματος που ο ίδιος επινόησε και ανέπτυξε, ενώ οι δικαιοδόχοι αποτελούν απλά εκτελεστικά όργανα που οφείλουν να συμμορφώνονται στις οδηγίες του και να υπόκεινται στον έλεγχό του.

β) Στο francinsing ισοτιμίας ή ισότιμης συνεργασίας, αντιθέτως δεν υπάρχει η κυριαρχική και δεσπόζουσα θέση του δότη αλλά μια συνεταιρική -συμμετοχική συνεργασία στη βάση της ισοτιμίας τόσο μεταξύ δότη και ληπτών όσο και των ληπτών μεταξύ τους. Βασικό χαρακτηριστικό του τύπου αυτού franchising, είναι η αλληλοβοήθεια, η συνεργασία, η συναδελφικότητα, και η αλληλεγγύη μεταξύ των ληπτών και του δότη με σκοπό την προώθηση των πωλήσεων και την επιτυχία του συστήματος ως συνόλου. Στη θέση των οδηγιών και εντολών του δότη προς τους λήπτες, που χαρακτηρίζουν το franchising υπαγωγής, υπεισέρχεται εδώ η συμμετοχή των ληπτών στη λήψη των αποφάσεων και η εναρμόνιση των ενεργειών για την επίτευξη των στόχων του συστήματος. Δότης και Λήπτης συσκέπτονται και συναποφασίζουν.

Κατάρτιση της σύμβασης franchising

H σύμβαση franchising καταρτίζεται συνήθως εγγράφως βάσει εντύπου, το οποίο έχει συντάξει ο δικαιοπάροχος και στο οποίο προσδιορίζονται αναλυτικά και εξαντλητικά τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μερών. Όμως  ο έγγραφος τύπος δεν επιβάλλεται από κάποια διάταξη νόμου, και ως εκ τούτου δεν αποκλείεται θεωρητικά η προφορική άλλα και η έμμεση συνομολόγηση συμβάσεων franchising. Πρέπει να σημειωθεί παρ’ όλα τα προαναφερθέντα ότι συχνά αποτελεί αναγκαιότητα να περιβάλλεται η σύμβαση franchising τον έγγραφο τύπο λόγω διατάξεων του ελληνικού και του κοινοτικού δικαίου του ανταγωνισμού, προκειμένου οι ρήτρες που αφορούν σε περιορισμούς του ανταγωνισμού, σε μεταφορά τεχνολογίας, σε άδειες εκμετάλλευσης ευρεσιτεχνίας, σε παραχώρηση σήματος κτλ να ελεγχθούν από τις αρμόδιες αρχές. Επί παραδείγματι στην περίπτωση που περιέχουν ρήτρες τεχνογνωσίας επιβάλλεται ο έγγραφος τύπος, ώστε να μπορούν αυτές να υποβάλλονται στον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (Ο.Β.Ι)  και να καταχωρούνται στο μητρώο μεταφοράς τεχνολογίας σύμφωνα με τα άρθρα 21 παρ. 1 και 22 του Ν. 1733/1987.

 Οι στοιχειώδεις ελάχιστοι όροι της σύμβασης franchising είναι οι ακόλουθοι:

-τα δικαιώματα που παρέχονται στον Δικαιοπάροχο

-τα δικαιώματα και τα προϊόντα ή/και οι υπηρεσίες που θα παρέχονται στον κατ΄ ιδίαν Δικαιοδόχο

– οι υποχρεώσεις του Δικαιοπαρόχου

-οι υποχρεώσεις και οι όροι πληρωμής από τον Δικαιοδόχο

– η διάρκεια της σύμβασης που θα πρέπει να είναι τόσο μακρά, ώστε να επιτρέπει στους κατ΄ ιδίαν δικαιοδόχους να αποσβέσουν τις αρχικές τους επενδύσεις που αφορούν συγκεκριμένα στο franchising

– η βάση για κάθε ανανέωση της σύμβασης

– οι όροι με τους οποίους ο κατ ‘ ιδίαν δικαιοδόχος θα μπορεί να πωλεί ή να μεταβιβάζει την επιχείρηση franchise και τα τυχόν σχετικά προνομιακά δικαιώματα του Δικαιοπαρόχου

– όροι σχετικοί με την χρήση από τον Δικαιοδόχο των διακριτικών σημείων του Δικαιοπαρόχου, επωνυμίας, σήματος υπηρεσιών, σημείου καταστήματος, λογοτύπου και άλλων διακριτικών σημείων αναγνώρισης

– το δικαίωμα του Δικαιοπαρόχου να προσαρμόζει το σύστημα franchise σε νέες ή διαφοροποιημένες μεθόδους

– όροι περί λύσης της σύμβασης – όροι περί επιστροφής κάθε υλικής ή άυλης περιουσίας που ανήκει στον Δικαιοπάροχο ή σε άλλον κατά τη λύση της σύμβασης franchise.

Εν κατακλείδι, το franchise εμφανίζει μια ιδιαίτερη άνθηση στην Ελλάδα, αφού με δεδομένη την ταχεία παγκοσμιοποίηση της οικονομίας είναι αδιαμφισβήτητο ότι με τη χρήση της επιχειρηματικής μεθόδου του Franchising, μπορούν να δημιουργούνται ταχύτατα, και ουσιαστικά με αυτοχρηματοδότηση, σημαντικού μεγέθους εμπορικά δίκτυα. Εντούτοις η διαρκής νομική και συμβουλευτική κάλυψη είναι δεδομένη και απαραίτητη για την ευόδωση του εγχειρήματος, καθώς τα προβλήματα που μπορεί να εμφανιστούν είναι πολλά και διαφορετικής φύσεως.

Διαβάστε επίσης: Σύμβαση εμπορικής αντιπροσωπίας και εμπορικής διανομής. Διαφορές, εφαρμοστέο δίκαιο και αξιώσεις μετά την λύση της σύμβασης.

Τα είδη των εταιρειών στην Ελλάδα. Διαφορές και πλεονεκτήματα.

Η Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (Ι.Κ.Ε.). Χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα.

Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με την υπόθεσή σας, ή για να φτιάξουμε μαζί όλο το πακέτο franchise της επιχείρησής σας , επικοινωνήστε μαζί μας και εξειδικευμένοι δικηγόροι με εμπειρία, θα αναλάβουν να σας παρέχουν τις κατάλληλες νομικές συμβουλές. Δικηγορικά γραφεία στην Αθήνα και την Καβάλα. Δυνατότητα απομακρυσμένου ραντεβού. Παράσταση σε όλη την Ελλάδα.