Η σύσταση κάθετων ιδιοκτησιών σε αγροτεμάχια εκτός σχεδίου.

Η σύσταση κάθετων ιδιοκτησιών σε αγροτεμάχια εκτός σχεδίου.

Στο νομικό ερώτημα, εάν επιτρέπεται η σύσταση κάθετης ιδιοκτησίας σε γήπεδα, δηλαδή γεωτεμάχια ευρισκόμενα εκτός σχεδίου πόλεων και οικισμών όπου ισχύουν οι γενικοί περί εκτός σχεδίου όροι δόμησης, η απάντηση ήταν μέχρι πρόσφατα αρνητική, της δυνατότητας σύστασης καθέτων ιδιοκτησιών παρεχομένης μόνο στους ιδιοκτήτες οικοπέδων κειμένων εντός σχεδίου πόλεων, εντός ορίων οικισμών προ του 1923, καθώς και εντός ορίων οικισμών κάτω των 2000 κατοίκων.

Έρεισμα της σχετικής νομοθετικής ρύθμισης υπήρξε το γεγονός ότι με την πάροδο του χρόνου διαπιστώθηκε ότι οι πιεστικές στεγαστικές ανάγκες από την μαζική μετακίνηση του πληθυσμού προς τα αστικά κέντρα και η ανάγκη πολεοδομικής ανάπτυξης της χώρας δεν μπορούσαν να ικανοποιηθούν με μόνη την οριζόντια ιδιοκτησία. Έτσι, η μέχρι πρόσφατα ισχύουσα νομοθεσία καθιέρωνε σαφή διάκριση μεταξύ αφενός των περιοχών οι οποίες περιλαμβάνονται σε εγκεκριμένο σχέδιο πόλεως και επομένως προορίζονται για οικιστική ανάπτυξη, αφετέρου δε των λοιπών περιοχών, για τις οποίες δεν έχει εγκριθεί σχέδιο πόλεως (πολεοδομική μελέτη) και οι οποίες δεν προορίζονται για δόμηση, αλλά κατ’ αρχήν, για γεωργική εκμετάλλευση, κτηνοτροφία, δασοπονία και αναψυχή.

Για το λόγο αυτό ο νομοθέτης είχε απαγορεύσει κατ’ αρχήν τη σύσταση κάθετης συνιδιοκτησίας σε περιοχές εκτός σχεδίου, με τη λογική ότι αυτή οδηγούσε στην κατάτμηση της γης, τη δημιουργία μικροοικοπέδων, την αυθαίρετη δόμηση και την εν συνεχεία μη δημιουργία περιβάλλοντος κατάλληλου για άνετη και δημιουργική διαβίωση των πολιτών. Αυτά μέχρι την δημοσίευση του ν.4178/2013 (άρθρο 5) με τον οποίο ορίστηκε ότι οι διατάξεις του ν.δ. 1024/1971 που αφορούν στην σύσταση των καθέτων ιδιοκτησιών εφαρμόζονται πλέον και επί γηπέδων, κειμένων εκτός σχεδίου πόλεως και εκτός ορίων οικισμών, με την προϋπόθεση ότι έχουν ανεγερθεί επ’ αυτών οικοδομήματα μέχρι την 28.7.2011, η ανέγερση των οποίων αποδεικνύεται από αεροφωτογραφίες λήψεως μέχρι την ημερομηνία αυτή και παράλληλα βεβαιώνεται από μηχανικό.κριτήριο εφαρμογής των διατάξεων του ως άνω άρθρου είναι η ύπαρξη οικοδομημάτων μέχρι τις 28.7.2011 που να εξαντλούν το σύνολο των “υπό σύσταση διηρημένων ιδιοκτησιών”, δηλαδή όσες κάθετες συσταθούν τόσες θα πρέπει να είναι οι υφιστάμενες οικοδομές.

Ακόμη και αν είναι ένας ο ιδιοκτήτης. Εάν π.χ. έχουν ανεγερθεί δύο οικοδομές και υπολείπεται η ανέγερση τρίτης η διάταξη δεν έχει εφαρμογή. Την υπαγωγή στον Ν.4178/2013 μπορεί να ζητήσει και ένας των συνιδιοκτητών για τα αυθαίρετα κτίσματα που έχει ανεγείρει επί γηπέδου, o οποίος όμως εκτός των άλλων δικαιολογητικών θα υποβάλλει και προσύμφωνο σύστασης διηρημένων ιδιοκτησιών και διανομής, στο οποίο θα περιγράφεται ότι θα περιέλθoυν στην κυριότητά του τα κτίσματα που έχει ανεγείρει.Σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας των συνιδιοκτητών για την κατάρτιση σύστασης κάθετης ιδιοκτησίας επί του κοινού γηπέδου,συνιδιοκτήτες εκπροσωπούντες τουλάχιστον ποσοστό 65% του γηπέδου δύνανται να ζητήσουν με αγωγή την σύσταση διηρημενων ιδιοκτησιών.

Η ρύθμιση αυτή επαναλαμβάνεται και στο νεώτερο άρθρο 98 του Ν.4495/2017. Συγκεκριμένα: Στην παράγραφο 1 αναφέρεται ότι οι διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 1 του ν.δ. 1024/ 1971 (Α΄ 232) εφαρμόζονται και επί γηπέδων, που κείνται εκτός σχεδίου πόλεως και εκτός ορίων οικισμών και ανήκουν σε έναν ή πλείονες ιδιοκτήτες, επί των οποίων έχουν ανεγερθεί μέχρι τις 28.7.2011 οικοδομήματα νομίμως ανεγερθέντα ή αυθαίρετα, υπαγόμενα στις διατάξεις του παρόντος, με την επιφύλαξη των οριζομένων στις διατάξεις του άρθρου 89 του παρόντος. Υπό τις ανωτέρω προϋποθέσεις επιτρέπεται η σύνταξη και υπογραφή συμβολαιογραφικών πράξεων σύστασης διηρημένων ιδιοκτησιών επί των ανωτέρω γηπέδων και η μεταγραφή αυτών στα βιβλία μεταγραφών ή η καταχώριση στα κτηματολογικά γραφεία. Υπό τις ίδιες ανωτέρω προϋποθέσεις θεωρούνται εξ υπαρχής έγκυρες και ισχυρές συστάσεις διαιρεμένων ιδιοκτησιών, οι οποίες έχουν συσταθεί μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος και δεν έχουν κηρυχθεί άκυρες με αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Η ανέγερση των οικοδομών μέχρι τις 28.7.2011 αποδεικνύεται από αεροφωτογραφίες που έχουν ληφθεί μέχρι την ημερομηνία αυτή και βεβαιώνεται από το μηχανικό, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος. Περαιτέρω στην παράγραφο 2 προβλέπεται ότι συνιδιοκτήτες τουλάχιστο κατά 65% του γηπέδου επί του οποίου έχουν ανεγερθεί αυτοτελή οικοδομήματα, με την επιφύλαξη της παραγράφου 1, μπορούν να ζητήσουν με αγωγή τη σύσταση διηρημένων ιδιοκτησιών, σύμφωνα την έννοια του άρθρου 1 της παρ. 1 του ν.δ. 1024/1971 (Α΄ 232). Προς τούτο, καταθέτουν για τη σύνταξη σχετικής πράξης:

α) τοπογραφικό διάγραμμα του γηπέδου επί του οποίου αποτυπώνεται το περίγραμμα των υφιστάμενων οικοδομημάτων,
β) σχέδιο της σύστασης διηρημένων ιδιοκτησιών και κανονισμού σχέσης συνιδιοκτητών με περιγραφή των ιδιοκτησιών που θα δημιουργηθούν,
γ) σχέδιο διανομής των διηρημένων ιδιοκτησιών, στο οποίο προβλέπεται η περιερχόμενη σε όλους τους συνιδιοκτήτες διηρημένη ιδιοκτησία,
δ) κάτοψη των υφισταμένων οικοδομημάτων, ε) πίνακα κατανομής των ποσοστών εξ αδιαιρέτου του κοινού γηπέδου στις χωριστές ιδιοκτησίες που θα δημιουργηθούν, με μνεία της αναλογίας των κοινοχρήστων δαπανών που θα βαρύνει κάθε χωριστή ιδιοκτησία,
στ) έκθεση σχετικά με την αξία κάθε ιδιοκτησίας που θα περιέλθει στους συγκυρίους, συνολικά και για κάθε συγκύριο χωριστά,
ζ) πιστοποιητικό ιδιοκτησίας και βαρών του ακινήτου. Η αγωγή εγείρεται ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου της τοποθεσίας του γηπέδου και εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του ν. 1562/1985 (Α΄150).